Dünyanın merkezi neresi sorusu binlerce yıldır insanoğlunu meşgul eden bir soru. Tarih boyunca birçok medeniyet, kendi yaşadıkları yeri dünyanın merkezi olarak kabul etmiş. Bu düşüncenin modern yansımalarından biri, Türkiye’nin Kırşehir şehri üzerine odaklanıyor. Peki, gerçekten de dünyanın coğrafi merkezi Kırşehir mi, yoksa bu iddia sadece bir efsaneden mi ibaret? Bu sorunun yanıtını ararken, coğrafi merkezin ne olduğunu da inceleyeceğiz. Eğer dünyanın merkezi bir yerdeyse, bu hangi ülke olabilir?
Dünya’nın yüzeyindeki karaların merkezi hakkında konuşulduğunda, sıkça Kırşehir, Ankara ya da Çorum gibi Türkiye’deki şehirlerin isimleri geçer. Bu, genellikle Avrupa merkezli ve 2 boyutlu haritalar üzerinde yapılan bir hesaplamanın sonucudur.
Bu hesaplamada, tüm kara parçalarına ortalama olarak en eşit uzaklıkta olan bir nokta bulunur. Ancak, bu durumun tamamen geometrik bir oyun olduğunu ve herhangi bir özel anlam taşımadığını anlamak önemlidir.
Dünya’nın gerçek anlamda bir yüzey merkezi yoktur, çünkü Dünya bir küredir ve onun gerçek merkezi, çekirdeğinde yer alır. Yüzey üzerinde herhangi bir noktanın coğrafi merkez olarak belirlenmesi, sadece haritanın sınırlarını ve yönelimini değiştirerek elde edilebilecek bir sonuçtur.
Örneğin, eğer sadece Avrupa-merkezli haritalarda kabul edilen kara parçalarını dikkate alırsanız, Türkiye bir coğrafi merkez olarak ortaya çıkabilir.
Bu, bir bölgenin coğrafi özelliklerini tanımlamak için kullanılan kapalı olmayan bir şekil gibidir. Örneğin, “Türkiye’nin coğrafi merkezi” veya “ABD’nin coğrafi merkezi” gibi tanımlamalar daha anlamlı olabilir ve bu bölgelerdeki turizmi canlandırabilir. Ancak, unutulmamalıdır ki yüzeydeki karaların konumları yılda birkaç santimetre değiştiğinden, bu coğrafi merkezler de zamanla değişecektir.
Coğrafi Merkez Nasıl Hesaplanır?
3 boyutlu, kapalı bir şekil üzerinde bir “merkez” aramak, esasında mantıksal bir çelişki içerir. Hangi haritayı kullanırsanız kullanın, bu merkezin değişken olacağı gerçeği karşımıza çıkar. İki boyutlu haritanın odağındaki ülke neyse, dünyanın merkezi de buna göre değişebilir. Bu nedenle, coğrafi merkez bilimsel bir terim olarak kabul edilmez.
Bazı hesaplama yöntemleri Dünya’nın yüzeyindeki coğrafi merkezi bulmak için kullanılıyor olsa da, bu terim bilimsel olarak işlevsel veya anlamlı değildir. Dünya’nın gerçek merkezi, yüzeyinden 6378 kilometre derinlikte, Dünya’nın çekirdeğindedir.
Bu bakımdan, Dünya’nın yüzeyinde bir “merkez” aramak, daha çok teorik ve matematiksel bir pratikten ibarettir. Yani, Dünya’nın yüzeyinde bir merkez olup olmadığı konusunda herhangi bir bilimsel mutabakat yoktur. Bu, daha çok matematiksel bir egzersiz veya belirli bir bölgeyi tanıtmak için kullanılabilecek bir pazarlama aracı olarak görülebilir.
